Από τον Stephan Faris
Ο Warner Marzocchi θυμάται να ξυπνά πολύ πριν το ξημέρωμα της 6ης
Απριλίου 2009, επειδή το κρεβάτι από κάτω του έτρεμε. Σίγουρα ήταν η
σύζυγός του που έβλεπε έναν εφιάλτη. Ο Marzocchi, ερευνητής στο Εθνικό
Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας, άπλωσε το χέρι
του για να την ησυχάσει και ξανακοιμήθηκε. Ήταν πλέον πρωί, όταν είδε τα
μηνύματα στο κινητό του, από τα οποία έμαθε την πραγματική αιτία του
τραντάγματος: Ένας σεισμός είχε πλήξει την πόλη L’Aquila, περίπου 60
μίλια από το σπίτι του στη Ρώμη.
Η ισχυρή δόνηση σκότωσε πάνω από 300 ανθρώπους και άφησε χιλιάδες αστέγους. Τον περασμένο Οκτώβριο, επτά επιστήμονες, ειδικοί στις φυσικές καταστροφές, καταδικάστηκαν με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας για το ότι παρέλειψαν να προειδοποιήσουν εγκαίρως τους κατοίκους της πόλης ότι επίκειτο σεισμός, δίνοντας το έναυσμα για μία διεθνή διαμάχη. Ο Marzocchi, όπως και άλλοι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, επέκριναν την απόφαση. Η φυλάκιση επιστημόνων για το ζήτημα της ειδοποίησης του κοινού θα αποτρέψει άλλους να θέσουν την τεχνογνωσία τους στην υπηρεσία της δημόσιας ασφάλειας, λέει. Ο Marzocchi πιστεύει επίσης ότι, σε ό,τι αφορά τα συστήματα προειδοποίησης κοινού σχετικά με τον κίνδυνο σεισμού όπως αυτού στη L’Aquila, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης.
Πριν το σεισμό στη L’Aquila, ο κύριος όγκος της επιστημονικής έρευνας για την πρόβλεψη σεισμών επικεντρωνόταν στον υπολογισμό της πιθανότητας ένας σεισμός να χτυπήσει μια συγκεκριμένη περιοχή σε διάστημα μερικών ετών. Αυτό παρείχε σημαντικές πληροφορίες για την κατάρτιση οικοδομικών κανονισμών και σχεδίων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αλλά δεν πρόσφερε πολλά στους πολίτες και τους τοπικούς κυβερνώντες που αντιμετώπισαν το δίλημμα εάν θα έπρεπε να εκκενώσουν τις περιοχές τους. Όλοι γνώριζαν ότι η L’Aquila κινδύνευε να χτυπηθεί από ένα μεγάλο σεισμό. Κανείς δεν ήξερε πώς να προβλέψει με ακρίβεια πότε θα χτύπαγε.
Αυτό είναι που παγίδευσε τους καταδικασμένους ειδικούς. Μέλη της εξεταστικής επιτροπής που ονομάζεται Εθνική Επιτροπή για την Πρόβλεψη και την Πρόληψη Σοβαρών Κινδύνων κλήθηκαν στην πόλη στις 31 Μαρτίου 2009, μια εβδομάδα πριν από το σεισμό. Αργότερα, υλικό που διέρρευσε από έναν υψηλά ιστάμενο κυβερνητικό αξιωματούχο και ήταν προϊόν υποκλοπής έδειξε ότι η συνάντηση αυτή δεν ήταν τόσο μια επιστημονική αποστολή όσο μία προσπάθεια να καθησυχαστούν οι κάτοικοι της πόλης, οι οποίοι πανικοβλήθηκαν από μια σειρά μικρών δονήσεων και τις κινδυνολογικές προβλέψεις που εξέδιδε ένα ντόπιος που δεν ήταν επιστήμονας.
Δεδομένων των εργαλείων που είχαν στη διάθεσή τους, οι εμπειρογνώμονες του κλιμακίου ήταν λίγο καλύτερα εξοπλισμένοι από έναν απλό ιδιώτη για την ποσοτικοποίηση του κινδύνου που αντιμετώπιζε η πόλη. Και έτσι το συμπέρασμά τους -ότι ένας σεισμός ήταν μάλλον απίθανος στο εγγύς μέλλον- χρησιμοποιήθηκε με ευκολία από όσους επιθυμούσαν να καθησυχάσουν τον πληθυσμό της L΄Aquila λέγοντάς τους ότι δεν είχαν να ανησυχούν για τίποτα. Αυτό το μήνυμα, έγραφε ο δικαστής της υπόθεσης στην έκτασης 946 σελίδων απόφασης που εξεδόθη στις 18 Ιανουαρίου, είχε ως αποτέλεσμα να «δημιουργηθούν καταστροφικές συνέπειες για τα προληπτικά μέτρα που συνηθίζουν να λαμβάνουν τα θύματα». Αντί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, όπως κανονικά θα είχαν κάνει όταν το έδαφος άρχισε να τρέμει, οι κάτοικοι στην πόλη L΄Aquila έμειναν στη θέση τους – με μοιραίες συνέπειες.
Τι θα γινόταν όμως αν οι εμπειρογνώμονες είχαν προβεί σε ποσοτικοποίηση του κινδύνου; Ο Marzocchi υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει σώσει τις ζωές μερικών από τα θύματα του σεισμού -για να μην αναφέρουμε τις σταδιοδρομίες των συναδέλφων του. Την επομένη του σεισμού, ο Marzocchi άφησε κατά μέρος τα άλλα του καθήκοντα και επικεντρώθηκε σε ένα υπολογιστικό μοντέλο που η ομάδα του είχε σχεδιάσει για την πρόβλεψη του κινδύνου μετασεισμών. Για εβδομάδες, παρήγαγε χρωματικούς χάρτες πιθανοτήτων, βαθμολογώντας τις περιοχές γύρω από την πόλη για το πόσο πιθανό ήταν να χτυπηθούν και πάλι. Οι προβλέψεις του αποδείχτηκαν εντυπωσιακά ακριβείς. Οι μετασεισμικές δονήσεις που κατεγράφησαν σε μεγάλο βαθμό σημειώθηκαν στις περιοχές όπου αναμένονταν να συμβούν.
Ενθαρρυμένος από την επιτυχία του μοντέλου του, ο Marzocchi γύρισε τους υπολογισμούς του πίσω στο χρόνο εισάγοντας στο μοντέλο τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πριν το μεγάλο σεισμό. Οι κάτοικοι της L΄Aquila είχαν δίκιο να ανησυχούν για τη σειρά των μικρών δονήσεων που βίωναν. Υπό κανονικές συνθήκες, σύμφωνα με το μοντέλο Marzocchi, η πιθανότητα να χτυπήσει ένας μεγάλος σεισμός στη διάρκεια ενός τριημέρου ήταν περίπου μία στο εκατομμύριο. Κατά τις ημέρες λίγο πριν από την καταστροφή, ο λόγος αυτός είχε πηδήξει περίπου στο μία στις χίλιες, μία μικρή πιθανότητα, σίγουρα, αλλά λόγος και για ανησυχία. Ο σεισμός μπορεί να μην μπορούσε να προβλεφθεί. Αλλά αν οι εμπειρογνώμονες είχαν στα χέρια τους μία ανάλυση όπως αυτή του Marzocchi, θα μπορούσαν να έχουν προειδοποιήσει τον κόσμο ότι ο κίνδυνος είχε αυξηθεί. Και οι κάτοικοι της L΄Aquila θα μπορούσαν να αποφασίσουν εκείνοι για τον εαυτό τους εάν θα εγκατέλειπαν το μέρος ή θα παρέμεναν για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.
Ο Ιταλός γεωλόγος δεν είναι ο μόνος που υποστηρίζει αυτή την άποψη. Μια διεθνής επιτροπή, της οποίας ο Marzocchi υπήρξε μέλος, κατέληξε σε παρόμοιες συστάσεις. «Κατά μία έννοια, αυτό ήταν το μόνο καλό που βγήκε από το σεισμό», λέει ο Thomas Jordan, διευθυντής του Κέντρου Σεισμολογίας Νότιας Καλιφόρνιας και πρόεδρος της επιτροπής. «Έχει προσελκύσει μεγάλη προσοχή σε αυτά τα ζητήματα». Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η U.S. Geological Syrvey έχει αρχίσει τις προσπάθειες για ποσοτικοποίηση του κινδύνου σεισμών για διάστημα ενός 24-ώρου. Η Ιαπωνία έχει ξεκινήσει μια παρόμοια προσπάθεια.
Τα έργα βρίσκονται όλα σε πρώιμα στάδια. Τα μοντέλα χρειάζονται να αναπτυχθούν περαιτέρω, να δοκιμαστούν και να βαθμονομηθούν. Αλλά δείχνουν στην κατεύθυνση για πορεία προς τα εμπρός και προς ένα φωτεινό σημείο ανάμεσα στα συντρίμμια που άφησε ο σεισμός στη L΄Aquila: ένα κοινό που είναι πιο ενημερωμένο, που έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δικές του αποφάσεις, και -τελικά- πιο ασφαλές.
Ο Faris είναι συνεργάτης του Bloomberg Businessweek.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ: Capital.gr
Ο Warner Marzocchi θυμάται να ξυπνά πολύ πριν το ξημέρωμα της 6ης
Απριλίου 2009, επειδή το κρεβάτι από κάτω του έτρεμε. Σίγουρα ήταν η
σύζυγός του που έβλεπε έναν εφιάλτη. Ο Marzocchi, ερευνητής στο Εθνικό
Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας, άπλωσε το χέρι
του για να την ησυχάσει και ξανακοιμήθηκε. Ήταν πλέον πρωί, όταν είδε τα
μηνύματα στο κινητό του, από τα οποία έμαθε την πραγματική αιτία του
τραντάγματος: Ένας σεισμός είχε πλήξει την πόλη L’Aquila, περίπου 60
μίλια από το σπίτι του στη Ρώμη.Η ισχυρή δόνηση σκότωσε πάνω από 300 ανθρώπους και άφησε χιλιάδες αστέγους. Τον περασμένο Οκτώβριο, επτά επιστήμονες, ειδικοί στις φυσικές καταστροφές, καταδικάστηκαν με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας για το ότι παρέλειψαν να προειδοποιήσουν εγκαίρως τους κατοίκους της πόλης ότι επίκειτο σεισμός, δίνοντας το έναυσμα για μία διεθνή διαμάχη. Ο Marzocchi, όπως και άλλοι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, επέκριναν την απόφαση. Η φυλάκιση επιστημόνων για το ζήτημα της ειδοποίησης του κοινού θα αποτρέψει άλλους να θέσουν την τεχνογνωσία τους στην υπηρεσία της δημόσιας ασφάλειας, λέει. Ο Marzocchi πιστεύει επίσης ότι, σε ό,τι αφορά τα συστήματα προειδοποίησης κοινού σχετικά με τον κίνδυνο σεισμού όπως αυτού στη L’Aquila, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης.
Πριν το σεισμό στη L’Aquila, ο κύριος όγκος της επιστημονικής έρευνας για την πρόβλεψη σεισμών επικεντρωνόταν στον υπολογισμό της πιθανότητας ένας σεισμός να χτυπήσει μια συγκεκριμένη περιοχή σε διάστημα μερικών ετών. Αυτό παρείχε σημαντικές πληροφορίες για την κατάρτιση οικοδομικών κανονισμών και σχεδίων αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αλλά δεν πρόσφερε πολλά στους πολίτες και τους τοπικούς κυβερνώντες που αντιμετώπισαν το δίλημμα εάν θα έπρεπε να εκκενώσουν τις περιοχές τους. Όλοι γνώριζαν ότι η L’Aquila κινδύνευε να χτυπηθεί από ένα μεγάλο σεισμό. Κανείς δεν ήξερε πώς να προβλέψει με ακρίβεια πότε θα χτύπαγε.
Αυτό είναι που παγίδευσε τους καταδικασμένους ειδικούς. Μέλη της εξεταστικής επιτροπής που ονομάζεται Εθνική Επιτροπή για την Πρόβλεψη και την Πρόληψη Σοβαρών Κινδύνων κλήθηκαν στην πόλη στις 31 Μαρτίου 2009, μια εβδομάδα πριν από το σεισμό. Αργότερα, υλικό που διέρρευσε από έναν υψηλά ιστάμενο κυβερνητικό αξιωματούχο και ήταν προϊόν υποκλοπής έδειξε ότι η συνάντηση αυτή δεν ήταν τόσο μια επιστημονική αποστολή όσο μία προσπάθεια να καθησυχαστούν οι κάτοικοι της πόλης, οι οποίοι πανικοβλήθηκαν από μια σειρά μικρών δονήσεων και τις κινδυνολογικές προβλέψεις που εξέδιδε ένα ντόπιος που δεν ήταν επιστήμονας.
Δεδομένων των εργαλείων που είχαν στη διάθεσή τους, οι εμπειρογνώμονες του κλιμακίου ήταν λίγο καλύτερα εξοπλισμένοι από έναν απλό ιδιώτη για την ποσοτικοποίηση του κινδύνου που αντιμετώπιζε η πόλη. Και έτσι το συμπέρασμά τους -ότι ένας σεισμός ήταν μάλλον απίθανος στο εγγύς μέλλον- χρησιμοποιήθηκε με ευκολία από όσους επιθυμούσαν να καθησυχάσουν τον πληθυσμό της L΄Aquila λέγοντάς τους ότι δεν είχαν να ανησυχούν για τίποτα. Αυτό το μήνυμα, έγραφε ο δικαστής της υπόθεσης στην έκτασης 946 σελίδων απόφασης που εξεδόθη στις 18 Ιανουαρίου, είχε ως αποτέλεσμα να «δημιουργηθούν καταστροφικές συνέπειες για τα προληπτικά μέτρα που συνηθίζουν να λαμβάνουν τα θύματα». Αντί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, όπως κανονικά θα είχαν κάνει όταν το έδαφος άρχισε να τρέμει, οι κάτοικοι στην πόλη L΄Aquila έμειναν στη θέση τους – με μοιραίες συνέπειες.
Τι θα γινόταν όμως αν οι εμπειρογνώμονες είχαν προβεί σε ποσοτικοποίηση του κινδύνου; Ο Marzocchi υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει σώσει τις ζωές μερικών από τα θύματα του σεισμού -για να μην αναφέρουμε τις σταδιοδρομίες των συναδέλφων του. Την επομένη του σεισμού, ο Marzocchi άφησε κατά μέρος τα άλλα του καθήκοντα και επικεντρώθηκε σε ένα υπολογιστικό μοντέλο που η ομάδα του είχε σχεδιάσει για την πρόβλεψη του κινδύνου μετασεισμών. Για εβδομάδες, παρήγαγε χρωματικούς χάρτες πιθανοτήτων, βαθμολογώντας τις περιοχές γύρω από την πόλη για το πόσο πιθανό ήταν να χτυπηθούν και πάλι. Οι προβλέψεις του αποδείχτηκαν εντυπωσιακά ακριβείς. Οι μετασεισμικές δονήσεις που κατεγράφησαν σε μεγάλο βαθμό σημειώθηκαν στις περιοχές όπου αναμένονταν να συμβούν.
Ενθαρρυμένος από την επιτυχία του μοντέλου του, ο Marzocchi γύρισε τους υπολογισμούς του πίσω στο χρόνο εισάγοντας στο μοντέλο τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πριν το μεγάλο σεισμό. Οι κάτοικοι της L΄Aquila είχαν δίκιο να ανησυχούν για τη σειρά των μικρών δονήσεων που βίωναν. Υπό κανονικές συνθήκες, σύμφωνα με το μοντέλο Marzocchi, η πιθανότητα να χτυπήσει ένας μεγάλος σεισμός στη διάρκεια ενός τριημέρου ήταν περίπου μία στο εκατομμύριο. Κατά τις ημέρες λίγο πριν από την καταστροφή, ο λόγος αυτός είχε πηδήξει περίπου στο μία στις χίλιες, μία μικρή πιθανότητα, σίγουρα, αλλά λόγος και για ανησυχία. Ο σεισμός μπορεί να μην μπορούσε να προβλεφθεί. Αλλά αν οι εμπειρογνώμονες είχαν στα χέρια τους μία ανάλυση όπως αυτή του Marzocchi, θα μπορούσαν να έχουν προειδοποιήσει τον κόσμο ότι ο κίνδυνος είχε αυξηθεί. Και οι κάτοικοι της L΄Aquila θα μπορούσαν να αποφασίσουν εκείνοι για τον εαυτό τους εάν θα εγκατέλειπαν το μέρος ή θα παρέμεναν για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο.
Ο Ιταλός γεωλόγος δεν είναι ο μόνος που υποστηρίζει αυτή την άποψη. Μια διεθνής επιτροπή, της οποίας ο Marzocchi υπήρξε μέλος, κατέληξε σε παρόμοιες συστάσεις. «Κατά μία έννοια, αυτό ήταν το μόνο καλό που βγήκε από το σεισμό», λέει ο Thomas Jordan, διευθυντής του Κέντρου Σεισμολογίας Νότιας Καλιφόρνιας και πρόεδρος της επιτροπής. «Έχει προσελκύσει μεγάλη προσοχή σε αυτά τα ζητήματα». Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η U.S. Geological Syrvey έχει αρχίσει τις προσπάθειες για ποσοτικοποίηση του κινδύνου σεισμών για διάστημα ενός 24-ώρου. Η Ιαπωνία έχει ξεκινήσει μια παρόμοια προσπάθεια.
Τα έργα βρίσκονται όλα σε πρώιμα στάδια. Τα μοντέλα χρειάζονται να αναπτυχθούν περαιτέρω, να δοκιμαστούν και να βαθμονομηθούν. Αλλά δείχνουν στην κατεύθυνση για πορεία προς τα εμπρός και προς ένα φωτεινό σημείο ανάμεσα στα συντρίμμια που άφησε ο σεισμός στη L΄Aquila: ένα κοινό που είναι πιο ενημερωμένο, που έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δικές του αποφάσεις, και -τελικά- πιο ασφαλές.
Ο Faris είναι συνεργάτης του Bloomberg Businessweek.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ: Capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου