Από πού κρατάει η σκούφια των σκύλων;

Σε... σκυλοκαβγά εξελίσσεται η επιστημονική έρευνα σχετικά με την καταγωγή του σκύλου. Εχει διαπιστωθεί ότι ο σκύλος προέρχεται από την εξημέρωση λύκων αλλά όλες οι τελευταίες μελέτες υποδεικνύουν διαφορετικές χρονικές περιόδους για το πότε συνέβη αυτό αλλά και διαφορετικές περιοχές σχετικά με το πού συνέβη. Κάποιοι ειδικοί τοποθετούν την εξημέρωση πριν από περίπου 20 χιλιάδες έτη ενώ άλλοι μιλούν για ενδείξεις εξημέρωσης πριν από περίπου 70 χιλιάδες έτη. Κάποιες μελέτες υποδεικνύουν ως τόπο καταγωγής των σκύλων την Ευρώπη, κάποιες άλλες τη Μέση Ανατολή και άλλες τη Νοτιοανατολική Ασία.

Ευρωπαίοι;

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τούρκου στη Φινλανδία πραγματοποίησαν μεγάλη γενετική ανάλυση σε δείγματα σύγχρονων και αρχαίων σκύλων και λύκων. Η ανάλυσή τους αποκάλυψε ότι οι σύγχρονοι σκύλοι έχουν συγγένεια με τους αρχαίους ή σύγχρονους ευρωπαϊκούς λύκους, όχι όμως και με λύκους εκτός Ευρώπης.


Τα δείγματα των αρχαίων σκύλων που χρησιμοποιήθηκαν στην ανάλυση χρονολογούνται πριν από περισσότερο από 18.000 χρόνια. Αν τα πράγματα έχουν πράγματι έτσι, αυτό σημαίνει ότι οι σκύλοι άρχισαν να διαχωρίζονται από τους λύκους όταν οι άνθρωποι βρίσκονταν ακόμη στη φάση του κυνηγού-τροφοσυλλέκτη.


Είναι πιθανό κάποιοι λύκοι να ακολουθούσαν τους κυνηγούς, αρχικώς από απόσταση, προκειμένου να τραφούν από τα απομεινάρια μεγάλων ζώων που οι κυνηγοί άφηναν πίσω τους. Τελικώς όμως οι λύκοι ενσωματώθηκαν σε αυτές τις ομάδες καθώς εξοικειώθηκαν με τον άνθρωπο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science».

Μέση Ανατολή ή Ασία;

Σειρά μελετών που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Nature» προσέφεραν αρχαιολογικές και γενετικές ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες ο σκύλος εμφανίστηκε στη Μέση Ανατολή.

Αυτό όμως δεν βρίσκει σύμφωνο τον δρα Πέτερ Σαβολάινεν του σουηδικού Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας. «Καμία από αυτές τις μελέτες δεν συμπεριέλαβε δείγματα από την περιοχή της Ασίας που βρίσκεται νότια του ποταμού Γιανγκτσέ» επισημαίνει.

Ο Σαβολάινεν συνεργάστηκε με κινέζους συναδέλφους του για να πραγματοποιήσει γενετικές αναλύσεις σε αρσενικούς σκύλους από όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα, η μελέτη εξέτασε το χρωμόσωμα Υ, το οποίο κληροδοτείται αποκλειστικά από τον πατέρα στους άρρενες απογόνους.

«Τα αποτελέσματά μας επιβεβαιώνουν ότι η περιοχή της Ασίας νότια του Γιανγκτσέ ήταν η σημαντικότερη - και πιθανότατα η μόνη - περιοχή όπου εξημερώθηκε ο σκύλος» είπε ο δρ Σαβολάινεν.

Η ανάλυση έδειξε ότι η γενετική ποικιλότητα των σκύλων ήταν υψηλότερη σε αυτή την περιοχή της Ασίας από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περιοχή. Μάλιστα, αυτή η περιοχή κάλυπτε το σύνολο της γονιδιακής δεξαμενής των σκύλων που εξετάστηκαν, ενώ μόλις το μισό της γονιδιακής δεξαμενής ήταν κοινό σε όλες τις περιοχές που εξετάστηκαν.
Η μελέτη του Σαβολάινεν για το σκυλίσιο χρωμόσωμα Υ δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Heredity». Η έρευνα μάλιστα προστίθεται σε προηγούμενη μελέτη της ίδιας ομάδας, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Ecology and Evolution». Σε αυτή την περίπτωση, η ομάδα του Σαβολάινεν εξέτασε το μιτοχονδριακό DNA, το οποίο κληροδοτείται σε όλους τους απογόνους αποκλειστικά από τη μητέρα. Παρ' όλο που η μελέτη εστιάστηκε στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, προς την οποία έδειχναν άλλες έρευνες, το συμπέρασμα ήταν και σε αυτή την περίπτωση ότι ο λύκος εξημερώθηκε στην Ασία.

Πότε;

Κρανίο σκύλου που ανακάλυψαν οι επιστήμονες στα όρη Αλτάι στη Σιβηρία συγγενεύει περισσότερο με αυτό του οικόσιτου σκύλου παρά με εκείνο του λύκου, σύμφωνα με γενετικές αναλύσεις. Οπως εξηγούν οι ερευνητές της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «PLοS ONE», τα νέα ευρήματα μαρτυρούν ότι ο σκύλος εξημερώθηκε για πρώτη φορά πριν από περίπου 33.000 χρόνια. Το καλοδιατηρημένο κρανίο του Αλτάι αποτελεί ένα από τα δύο παλαιότερα ευρήματα που αφορούν πιθανότατα εξημερωμένους σκύλους. Το δεύτερο είναι ένα απολίθωμα που ενδεχομένως ανήκει σε σκύλο ο οποίος είχε ζήσει πριν από 31.700 έτη - βρέθηκε στη σπηλιά Γκογέ, στο Βέλγιο. Από ανατομικές αναλύσεις φάνηκε ότι τα ευρήματα αυτά πλησιάζουν περισσότερο στον σκύλο παρά στον λύκο.

Την πιο πρόσφατη άποψη για την ημερομηνία της εξημέρωσης του σκύλου αλλά και την τοποθεσία που αυτό συνέβη διατυπώνει η αμερικανίδα ανθρωπολόγος Πατ Σίπμαν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια σε βιβλίο της που θα κυκλοφορήσει σε λίγες εβδομάδες. Η Σίπμαν πιστεύει ότι οι λύκοι έμαθαν να τρέφονται από τους ανθρώπους ήδη πριν από 70.000 χρόνια, μόλις οι πρόγονοί μας άρχισαν να μεταναστεύουν από την Αφρική προς την Ευρώπη, όπου έφθασαν τελικά πριν από περίπου 45.000 χρόνια, γεγονός που σταδιακά οδήγησε στην εμφάνιση των σκύλων. Μάλιστα, η Σίπμαν προχώρησε ένα βήμα παρακάτω υποστηρίζοντας ότι οι σκύλοι που συντρόφευαν τον σύγχρονο άνθρωπο στην Ευρώπη ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για τη μυστηριώδη εξαφάνιση των Νεάντερταλ. Η Σίπμαν εκτιμά ότι τα πρώτα λυκόσκυλα μαζί με τα ανώτερα όπλα και τις μεγαλύτερες κυνηγετικές δεξιότητες επέτρεψαν στους ανθρώπους να «σβήσουν» τους Νεάντερταλ από τον χάρτη και να γίνουν αυτοί οι κυρίαρχοι στην Ευρώπη.

Τα λυκόσκυλα θα εντόπιζαν και μετά θα κυνηγούσαν τα μεγάλα ζώα (π.χ. ελάφια, βίσονες κ.ά.) έως ότου αυτά εξαντλούνταν από την κούραση. Τελικά οι άνθρωποι θα έδιναν με τα δόρατα και τα βέλη τους τη χαριστική - και σχετικά ξεκούραστη - βολή στα θηράματά τους. Ηταν μια παραγωγική συνέργεια και κατανομή δραστηριοτήτων, καθώς τα μεν λυκόσκυλα δεν χρειαζόταν να κάνουν το δύσκολο μέρος της «δουλειάς», δηλαδή να πλησιάσουν πολύ κοντά τα μεγάλα ζώα-θηράματα, για να τα σκοτώσουν, ενώ οι άνθρωποι δεν χρειαζόταν να χαλούν άσκοπα την ενέργειά τους στο κυνήγι.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: ΤΟ ΒΗΜΑ.gr / science