Διεύρυνση των ανισοτήτων
με κατάρρευση στις χώρες του Νότου αλλά άνοδο στον οικονομικά ισχυρό Βορρά
Μπορεί οι τιμές των
σπιτιών στο Βερολίνο και στη Βιέννη να καλπάζουν και τα ενοίκια των
διαμερισμάτων στο Παρίσι να μην πέφτουν ούτε ευρώ. Δεν είναι όμως αυτός ο
κανόνας. Τα στοιχεία των μεσιτικών γραφείων απ' όλες τις χώρες της ευρωζώνης
είναι απογοητευτικά - ή και γοητευτικά για τους κεφαλαιούχους: οι τιμές
έχουν πέσει κατά μέσον όρο στα προ επταετίας επίπεδα. Αλλωστε ο κλάδος του real
estate θεωρείται ως ένας εκ των πλέον πληγέντων από την κρίση.
Κομβικό σημείο της έρευνας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που βασίζεται εν πολλοίς στα στοιχεία των γραφείων διαχείρισης ακινήτων, αποτελεί η παρατήρηση ότι η κρίση άλλαξε άρδην τα δεδομένα και διηύρυνε τις διαφορές στο real estate των 17 κρατών-μελών. Σε χώρες στις οποίες η κρίση εκδηλώθηκε (και) με το σκάσιμο της «φούσκας» στην αγορά ακινήτων, όπως είναι η Ισπανία και η Ιρλανδία, οι τιμές κατέρρευσαν κυριολεκτικά και έφθασαν ακόμη και στα επίπεδα του 2000. Στις χώρες όπου η «φούσκα» των ακινήτων αδιαμφισβήτητα υπήρχε αλλά το σκάσιμό της δεν ήταν μια από τις γενεσιουργές αιτίες ή τις αρχικές εκδηλώσεις της κρίσης αλλά παρεπόμενο αυτής, όπως η Ελλάδα, οι τιμές αντιστάθηκαν με νύχια και με δόντια.
Δύο ταχύτητες
Στις χώρες, τέλος, του
ευρωπαϊκού Βορρά που δεν ένιωσαν παρά μόνο την κρίση των άλλων - στο μέτρο
που επηρέασε τις εξαγωγές τους - όπως η Γερμανία, η Αυστρία ή η Φινλανδία,
οι τιμές των ακινήτων όχι μόνο δεν έπεσαν αλλά ενισχύθηκαν. Εξέλιξη λογική, που
οφείλεται σε πολλούς λόγους. Πρώτον, στο γεγονός ότι στις χώρες του ευρωπαϊκού
Βορρά τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης είναι πολύ χαμηλά συγκριτικά με τον Νότο. Στη
Γερμανία και στην Αυστρία ούτε ένα στα δύο νοικοκυριά δεν μένει σε δικό του
σπίτι, ενώ στην Ισπανία και στην Ελλάδα τα ποσοστά ξεπερνούν το 80%. Παρένθεση:
η φροντίδα των νότιων Ευρωπαίων να αποκτήσουν δικό τους «κεραμίδι» οφείλεται
στην ανασφάλειά τους απέναντι στο μέλλον, ενώ η αδιαφορία των Βορείων στην
εμπιστοσύνη τους προς τα κράτη, τις κυβερνήσεις και τα συστήματα πρόνοιας που
απολαμβάνουν, που τους δίνουν την αίσθηση ότι όταν γεράσουν ή αν τους συμβεί
κάποιο έκτακτο κακό δεν κινδυνεύουν «να πάνε σαν το σκυλί στ' αμπέλι». Κλείνει
η παρένθεση.
Δεύτερη παρατήρηση που σημειώνει η ΕΚΤ για να δικαιολογήσει την εκ διαμέτρου αντίθετη πορεία που ακολούθησαν τα τελευταία χρόνια οι αγορές ακινήτων των χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά και οι αγορές του Νότου είναι η τεράστια αναπτυξιακή απόκλιση που προκάλεσε η κρίση, η οποία έπληξε, ως γνωστόν, τον Νότο. Δεν είναι μόνο ο ρυθμός ανάπτυξης και τα δημοσιονομικά μεγέθη που απείχαν παρασάγγας μεταξύ των κρατών-μελών, είναι και τα ποσοστά ανεργίας και η αίσθηση εργασιακής και οικονομικής ανασφάλειας που εκτινάχθηκαν στα ύψη στον Νότο, ενώ στον Βορρά επηρεάστηκαν από ελάχιστα ως καθόλου. Επιπρόσθετα, η εκτίναξη των spreads των «αφρόνων Νοτίων» στα ύψη προκάλεσε μείωση του κόστους δανεισμού των Βορείων (όχι μόνο των κρατών αλλά και των ιδιωτών), δημιουργώντας έτσι ένα σημαντικό κίνητρο για να αποκτήσει κανείς πρώτη κατοικία, ακόμη και με ελάχιστο αρχικό κεφάλαιο.
Οικονομική ανασφάλεια
Επιπλέον, η οικονομική
ανασφάλεια έχει οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της ζήτησης ακινήτων στον Βορρά από
κεφαλαιούχους του Νότου, κάτι που δεν αναφέρει στην έκθεσή της η ΕΚΤ αλλά είναι
στατιστικώς καταγεγραμμένο. Και δεν μιλάμε μόνο για funds ή για
μεγαλοκεφαλαιούχους, αλλά για αποταμιευτές των 100.000 και 200.000 ευρώ, που
αισθάνθηκαν ξαφνικά το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους, διαισθάνθηκαν
ενδεχομένως το εφετινό πάθημα των Κυπρίων και προσπάθησαν να εξασφαλίσουν τις
οικονομίες τους βγάζοντας τα χρήματά τους στο εξωτερικό για να αγοράσουν, οι
πλέον εξοικειωμένοι με τη ζωή εκεί, ένα ακίνητο.
Πολλοί λόγω μεγάλης διάδοσης της αγγλοσαξονικής κουλτούρας επέλεξαν το Λονδίνο και τη Βρετανία εν γένει, που δεν είναι στην ευρωζώνη και επιπλέον ήταν ήδη από το 2009 ελκυστική, αφού είχε σκάσει η «φούσκα» των ακινήτων. Αλλοι όμως, Ελληνες, Ιταλοί, αλλά και πολλοί Ισπανοί και Πορτογάλοι, επέλεξαν τη Γερμανία είτε επειδή είχαν εκεί συγγενείς που θα τους βοηθούσαν στις συναλλαγές τους είτε επειδή απλώς διεπίστωσαν ότι με τα 150.000 ευρώ που κόστιζε ένα γκρίζο διαμέρισμα 100 τετραγωνικών μέτρων στην Καλλιθέα (όχι πολύ κοντά στον σταθμό του Ηλεκτρικού) μπορούσαν να αγοράσουν ένα αναλόγου εμβαδού σε πολυκατοικία-κόσμημα στο κέντρο του Βερολίνου ή ακόμη και μονοκατοικία με μικρό κήπο στα προάστια της πόλης του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε - διότι στην Ευρώπη, όσο απομακρύνεται κανείς από τα κέντρα των πόλεων, τόσο πέφτουν οι τιμές.
Καψύλης Αλέξανδρος
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: ΤΟ ΒΗΜΑ
