Συζητώντας την περίπτωση της Ελλάδας, ορισμένοι αξιωματούχοι και άνθρωποι της αγοράς έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει ότι «οι αγορές είναι πλέον καλύτερα προετοιμασμένες να χειριστούν ενδεχόμενη χρεοκοπία». Πότε στο παρελθόν είχε διατυπωθεί παρόμοια εκτίμηση; Ίσως στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2008, λίγες ημέρες πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers.Εάν υπάρχει ένα μάθημα που πρέπει να πάρουμε από τα τελευταία 5 χρόνια, είναι πως η χρηματοοικονομική μετάδοση λειτουργεί με απρόβλεπτους τρόπους, ειδικότερα μετά από ένα μεγάλο σοκ όπως η κατάρρευση ενός μεγάλου χρηματοοικονομικού οργανισμού ή τη χρεοκοπία μιας χώρας.
Ακόμη κι αν οι αγορές είναι όντως προετοιμασμένες για το ενδεχόμενο ελληνικής χρεοκοπίας, οι πρακτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης θα είναι πολύ μεγαλύτερου μεγέθους.
Κατ’ αρχάς, η Ελλάδα πιθανότατα θα πρέπει να ακολουθήσει τον δρόμο της εξόδου από το ευρώ, καθώς δεν θα έχει άλλο τρόπο χρηματοδότησης των τρεχουσών δαπανών της από το να τυπώσει το δικό της νόμισμα. Οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι, το αιφνίδιο κλείσιμο τραπεζών και κρατικοποιήσεις θα πρέπει να γίνουν για να αντιμετωπιστεί η απόλυτη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Οι αντιδικίες μεταξύ πιστωτών και οφειλετών θα αυξηθούν δραματικά.
H κοινωνική και η πολιτική σταθερότητα της χώρας θα τεθούν σε σοβαρό κίνδυνο.
Κατά δεύτερον, η πολιτική κρίση θα μεταδοθεί στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, λόγω της ανικανότητάς τους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Οι ζημίες που θα υποστούν οι φορολογούμενοι πολίτες σε άλλες χώρες θα πυροδοτήσουν την αντίδραση ενάντια στην οικονομική στήριξη και άλλων υπερχρεωμένων κρατών. Οι προοπτικές για περαιτέρω ενίσχυση του EFSF και του ESM θα αποδυναμωθούν και τα τείχη προστασίας ενάντια στον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης θα υπονομευθούν.
Τρίτον, οι πιστωτές θα αποθαρρυνθούν περισσότερο από επενδύσεις στην ευρωζώνη, δεδομένης της ανικανότητάς της να διαχειριστεί το πρόβλημα χρέους. Η μετάδοση μπορεί να αγγίξει ακόμη και τον πυρήνα αυτής.
Τέταρτον, οι χρηματοοικονομικές εντάσεις εντός της ευρωζώνης θα αποτελέσουν σοβαρό πλήγμα για την οικονομική ανάκαμψη, όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά επίσης και για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, πιθανότατα και για τις αναδυόμενες αγορές. Η δημοσιονομική κατάσταση θα επιδεινωθεί πιο πολύ σε αρκετές χώρες, αυξάνοντας έτσι και τον κίνδυνο κρατικών χρεοκοπιών. Η παγκόσμια οικονομία θα βυθιστεί σε ύφεση, όπως έγινε και μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers.
Τι πρέπει να γίνει λοιπόν για να αποφύγουμε αυτό το σενάριο;
Η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει τα τυπικά προβλήματα ρευστότητας που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με βραχυμεσοπρόθεσμη προσαρμογή και χρηματοδότηση. Έχει σημαντικό δομικό πρόβλημα, που μπορεί να λυθεί μόνο μέσω συνδυασμού μακροοικονομικών δομικών και κοινωνικών μέτρων. Χρειάζεται επίσης παρατεταμένη τεχνική στήριξη σταθερά για την επόμενη δεκαετία. Ακόμη και εάν ακολουθήσει πλήρως το συμφωνηθέν πρόγραμμα, η Αθήνα πιθανότατα δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές για αρκετά χρόνια.
Αυτό που πρέπει να γίνει μοιάζει με το είδος του προγράμματος που εφαρμόζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, βάσει του Μηχανισμού Μείωσης της Φτώχειας και Ενίσχυσης της Ανάπτυξης, με θεσμική χρηματοδότηση για αρκετά χρόνια, υπό προϋποθέσεις ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του χρέους. Πρέπει να υπάρχουν ισχυρές προϋποθέσεις, αλλά όχι υπό τη συνεχή απειλή χρεοκοπίας, που μειώνει την πολιτική στήριξη στην Ελλάδα για τη σωστή πολιτική και πυροδοτεί αστάθεια στις κεφαλαιαγορές.
Αυτός ο δρόμος, όμως, εγείρει τρία θεμελιώδη ερωτήματα:
Πρώτον, είναι δαπανηρός. Η εναλλακτική, όμως, είναι ακόμη πιο δαπανηρή για όλους.
Δεύτερον, άλλες υπερχρεωμένες χώρες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να διεκδικήσουν τους ίδιους ευνοϊκούς όρους με αυτούς που θα δοθούν στην Ελλάδα. Οι ευρωπαϊκές αρχές, όμως, έχουν ξεκαθαρίσει ότι η Ελλάδα είναι μία μοναδική περίπτωση. Θα πρέπει να εμμείνουν σε αυτήν τη δέσμευση. Επιπλέον, οι άλλες χώρες, είναι μάλλον απίθανο να θελήσουν να βρεθούν στη δεινή κατάσταση που βρίσκεται η Ελλάδα μόνο και μόνο για να πετύχουν πιο ευνοϊκούς όρους.
Τρίτον, σε αυτό το σημείο των διαπραγματεύσεων, μπορεί να είναι ήδη πολύ αργά να αλλάξουν τόσο πολύ οι όροι του παιχνιδιού. Ποτέ, όμως, δεν είναι αργά για να αποτραπεί η καταστροφή.
*Ο Lorenzo Bini Smaghi είναι πρώην μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου