Του Χρήστου Αλωνιστιώτη*
Aπό το: http://capital.gr/
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η ΕΚΤ πλησιάζει όλο και περισσότερο στην εφαρμογή του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η αμερικανική κεντρική τράπεζα. Επίσης, είναι αλήθεια ότι η κρίση χρέους έχει δημιουργήσει μεγάλες αντιπαραθέσεις μεταξύ των αναλυτών και των οικονομολόγων. Οι περισσότεροι τείνουν να εστιάζουν σε ένα μόνο πρόβλημα δίνοντάς του αυξημένη βαρύτητα και τονίζοντας ότι αν λυθεί αυτό, η κρίση θα αρχίσει να μπαίνει σε τροχιά επίλυσης. Όμως, η κρίση χρέους είναι αρκετά πολύπλοκη.
Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι δομικό. Αυτό είναι που δημιούργησε και την κρίση εμπιστοσύνης των αγορών απέναντι στην Ευρώπη. Το γεγονός ότι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μεγάλο χρέος δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτό που πράγματι είναι πρόβλημα είναι η έλλειψη κατανόησης ότι το κόστος όλων των διασώσεων κρατών είναι δυνατό να φθάσει ή ακόμα και να ξεπεράσει τα €3 τρισ. σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των μεγαλύτερων χρηματοοικονομικών εταιριών του κόσμου. Αυτό το ποσό με τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν είναι διαχειρίσιμο.
Από τη πρώτη στιγμή είχαμε τονίσει ότι το ‘κούρεμα’ που αποφασίστηκε για το ελληνικό χρέος στην καλύτερη περίπτωση κυμαίνεται μεταξύ 25%-28% και σε καμία περίπτωση δεν είναι 50%. Αυτό με πολύ απλά λόγια μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα υπάρξει και νέο βαθύτερο κούρεμα στο ελληνικό χρέος με το ποσοστό αυτό να είναι τουλάχιστον 80% με βάση τις μέσες εκτιμήσεις μεγάλων τραπεζικών οίκων. Κάτι τέτοιο υπό τις παρούσες συνθήκες θα προκαλέσει τραπεζική κρίση. Και μέχρι στιγμής, εξετάζουμε ένα μικρό μόνο μέρος της κρίσης χρέους.
Η Πορτογαλία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα χρειαστεί ‘κούρεμα’ τουλάχιστον 40%. Η Ιρλανδία έχει τραπεζική κρίση. Η Ισπανία έχει επίσης μεγάλο πρόβλημα στον τραπεζικό της κλάδο και σε περίπτωση που η κυβέρνηση επιχειρήσει να της παράσχει κεφάλαια θα εκτοξεύσει το χρέος της, το οποίο ήδη είναι μη διαχειρίσιμο και θα στείλει τα spreads σε διαστημικά επίπεδα. Από την άλλη υπάρχει και η Ιταλία η οποία είναι πολύ μεγάλη για να σωθεί. Με το χρέος στο 120% και τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου πάνω από το 7% (οποιαδήποτε πτώση οφείλεται σε μαζικές παρεμβάσεις της ΕΚΤ), οι Ιταλοί σύντομα θα αντιληφθούν ότι ο Berlusconi δεν ήταν το σοβαρότερο πρόβλημά τους. Με έλλειμμα 4,6% και με την οικονομία σχεδόν έτοιμη να εισέλθει σε ύφεση, οι Ιταλοί θα δουν άμεσα τη σχέση χρέους/ΑΕΠ να αυξάνεται ταχύτατα και αυτό θα κάνει τα επιτόκια ασυγκράτητα. Άραγε πως μπορεί η Ιταλία να δανεισθεί €350 δισ. που χρειάζεται από τις αγορές; Ή ακόμα καλύτερα, ποιος μπορεί να της τα δανείσει όταν οι πόρτες της αγοράς ομολόγων θα είναι κλειστές; Τι θα ακολουθήσει; Νομίζω ότι το έργο το έχουμε δει σε αρκετές επαναλήψεις μέχρι σήμερα.
Το χρέος διέπεται από κάποιους κανόνες ανεξάρτητα εάν είναι κρατικό ή εάν είναι ιδιωτικό. Σύμφωνα με μια εκπληκτική εργασία των Rogoff και Reinhardt, ‘o σημαντικότερος κανόνας είναι ότι υπάρχει ένα όριο πέρα από το οποίο δε μπορείς να εξυπηρετήσεις το χρέος σου. Αν το όριο αυτό ξεπεραστεί, τότε το χρέος πρέπει να αναδιαρθρωθεί είτε με νέους καλύτερους όρους είτε με κάποιο είδος χρεοκοπίας’.
Οι ευρωπαϊκές χώρες λοιπόν (και όχι μόνο αυτές) έχουν ξεπεράσει το όριο αυτό και πλέον πρέπει να ακολουθήσουν μια από τις λύσεις που περιγράψαμε παραπάνω. Μέχρι τώρα η λύση της αναδιάρθρωσης δεν προχωράει. Άρα μένει μόνο αυτή των χρεοκοπιών.
Η Ελλάδα δεν έχει ευχάριστες επιλογές, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι τύχες της αποφασίζονται από άλλους και όσο θα γινόμαστε λιγότερο πολύτιμοι για την άμυνα του συστήματος τόσο θα μας σπρώχνουν στην καταστροφή. Να φύγουμε από το ευρώ όπως θέλουν πολλοί; Οι διεθνείς αγορές θα κλείσουν τουλάχιστον για μια πενταετία και κανείς δε θα δανείζει την Ελλάδα. Οι τράπεζες θα καταστούν αφερέγγυες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία θα καταρρεύσουν. Η Ελλάδα θα έχει ελλείψεις (φάρμακα, καύσιμα) καθώς θα μπορεί να αγοράσει μόνο μέχρι τα έσοδα που έχει. Η επιστροφή στη δραχμή συνεπάγεται ‘πόνο’. Το θετικό θα είναι ότι θα μπορέσουμε να ξεπληρώσουμε σε δραχμές το χρέος που υπάγεται σε ελληνικό δίκαιο. Αν καταφέρουν οι διοικούντες και το κράτος να κατανοήσουν ότι υπάρχει ακόμα αυτή η δυνατότητα. Επίσης, σε απόλυτα μεγέθη και συγκριτικά με το ευρώ, το κόστος ζωής θα μειωθεί σημαντικά. Από την άλλη η παραμονή στο ευρώ απαιτεί και πάλι ‘πόνο’. Είπαμε, η Ελλάδα δεν έχει ευχάριστες επιλογές.
Και την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά οι Ευρωπαίοι ακόμα ψάχνουν για το που θα βρουν €1 τρισ. για να τα βάλουν στο EFSF. Μα και αύριο να τα βρουν δεν επαρκούν. Θυμίζω και πάλι ότι, την Ελλάδα θα ακολουθήσουν κι άλλες χώρες, η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη να σωθεί και το πρόβλημα του χρέους εκτιμάται στα €3 τρισ. τουλάχιστον.
Ας δούμε τι λύσεις υπάρχουν και ας κρίνει ο καθένας πόσες πιθανότητες έχει η κάθε μια για να εφαρμοστεί. Η πρώτη λύση είναι η Γερμανία και οι άλλες ισχυρές χώρες (Φινλανδία, Ολλανδία) να χρησιμοποιήσουν όλα τους τα χρήματα για να διασώσουν τον ευρωπαϊκό Νότο. Η δεύτερη λύση είναι οι προβληματικές χώρες να υπομείνουν σκληρά μέτρα και αρκετά χρόνια ύφεσης και ταλαιπωρίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται (κοινωνικές ταραχές). Η τρίτη λύση είναι κάποιες χώρες να φύγουν από την Ευρωζώνη. Αλλά να φύγουν ‘εθελοντικά’ για να μη προκαλέσουν χάος.
Όλα τα παραπάνω έχουν κοινό χαρακτηριστικό τη μακροχρόνια ύφεση και το χάος που προκαλούν. Η λύση που φαντάζει η πλέον αποτελεσματική, καθώς είναι και δοκιμασμένη στην Αμερική, είναι αυτή της δημιουργίας νέου χρήματος. Με απλά λόγια η ΕΚΤ αναγκάζεται να ξεκινήσει το ‘τύπωμα’ χρήματος προκειμένου να μαζέψει όλο το χρέος και να επιτρέψει στην Ευρωζώνη να ανακάμψει σε μερικούς μήνες αντί για μερικά χρόνια. Αυτό βέβαια θα σημάνει το τέλος του ευρώ ως νόμισμα αντάξιο του δολαρίου, αλλά τουλάχιστον θα του επιτρέψει να εξακολουθεί να υπάρχει.
*Ο κ. Χρήστος Αλωνιστιώτης είναι τεχνικός αναλυτής αγορών της DailyFX/FXCM
Aπό το: http://capital.gr/
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η ΕΚΤ πλησιάζει όλο και περισσότερο στην εφαρμογή του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η αμερικανική κεντρική τράπεζα. Επίσης, είναι αλήθεια ότι η κρίση χρέους έχει δημιουργήσει μεγάλες αντιπαραθέσεις μεταξύ των αναλυτών και των οικονομολόγων. Οι περισσότεροι τείνουν να εστιάζουν σε ένα μόνο πρόβλημα δίνοντάς του αυξημένη βαρύτητα και τονίζοντας ότι αν λυθεί αυτό, η κρίση θα αρχίσει να μπαίνει σε τροχιά επίλυσης. Όμως, η κρίση χρέους είναι αρκετά πολύπλοκη.Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι δομικό. Αυτό είναι που δημιούργησε και την κρίση εμπιστοσύνης των αγορών απέναντι στην Ευρώπη. Το γεγονός ότι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μεγάλο χρέος δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτό που πράγματι είναι πρόβλημα είναι η έλλειψη κατανόησης ότι το κόστος όλων των διασώσεων κρατών είναι δυνατό να φθάσει ή ακόμα και να ξεπεράσει τα €3 τρισ. σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των μεγαλύτερων χρηματοοικονομικών εταιριών του κόσμου. Αυτό το ποσό με τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν είναι διαχειρίσιμο.
Από τη πρώτη στιγμή είχαμε τονίσει ότι το ‘κούρεμα’ που αποφασίστηκε για το ελληνικό χρέος στην καλύτερη περίπτωση κυμαίνεται μεταξύ 25%-28% και σε καμία περίπτωση δεν είναι 50%. Αυτό με πολύ απλά λόγια μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα υπάρξει και νέο βαθύτερο κούρεμα στο ελληνικό χρέος με το ποσοστό αυτό να είναι τουλάχιστον 80% με βάση τις μέσες εκτιμήσεις μεγάλων τραπεζικών οίκων. Κάτι τέτοιο υπό τις παρούσες συνθήκες θα προκαλέσει τραπεζική κρίση. Και μέχρι στιγμής, εξετάζουμε ένα μικρό μόνο μέρος της κρίσης χρέους.
Η Πορτογαλία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, θα χρειαστεί ‘κούρεμα’ τουλάχιστον 40%. Η Ιρλανδία έχει τραπεζική κρίση. Η Ισπανία έχει επίσης μεγάλο πρόβλημα στον τραπεζικό της κλάδο και σε περίπτωση που η κυβέρνηση επιχειρήσει να της παράσχει κεφάλαια θα εκτοξεύσει το χρέος της, το οποίο ήδη είναι μη διαχειρίσιμο και θα στείλει τα spreads σε διαστημικά επίπεδα. Από την άλλη υπάρχει και η Ιταλία η οποία είναι πολύ μεγάλη για να σωθεί. Με το χρέος στο 120% και τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου πάνω από το 7% (οποιαδήποτε πτώση οφείλεται σε μαζικές παρεμβάσεις της ΕΚΤ), οι Ιταλοί σύντομα θα αντιληφθούν ότι ο Berlusconi δεν ήταν το σοβαρότερο πρόβλημά τους. Με έλλειμμα 4,6% και με την οικονομία σχεδόν έτοιμη να εισέλθει σε ύφεση, οι Ιταλοί θα δουν άμεσα τη σχέση χρέους/ΑΕΠ να αυξάνεται ταχύτατα και αυτό θα κάνει τα επιτόκια ασυγκράτητα. Άραγε πως μπορεί η Ιταλία να δανεισθεί €350 δισ. που χρειάζεται από τις αγορές; Ή ακόμα καλύτερα, ποιος μπορεί να της τα δανείσει όταν οι πόρτες της αγοράς ομολόγων θα είναι κλειστές; Τι θα ακολουθήσει; Νομίζω ότι το έργο το έχουμε δει σε αρκετές επαναλήψεις μέχρι σήμερα.
Το χρέος διέπεται από κάποιους κανόνες ανεξάρτητα εάν είναι κρατικό ή εάν είναι ιδιωτικό. Σύμφωνα με μια εκπληκτική εργασία των Rogoff και Reinhardt, ‘o σημαντικότερος κανόνας είναι ότι υπάρχει ένα όριο πέρα από το οποίο δε μπορείς να εξυπηρετήσεις το χρέος σου. Αν το όριο αυτό ξεπεραστεί, τότε το χρέος πρέπει να αναδιαρθρωθεί είτε με νέους καλύτερους όρους είτε με κάποιο είδος χρεοκοπίας’.
Οι ευρωπαϊκές χώρες λοιπόν (και όχι μόνο αυτές) έχουν ξεπεράσει το όριο αυτό και πλέον πρέπει να ακολουθήσουν μια από τις λύσεις που περιγράψαμε παραπάνω. Μέχρι τώρα η λύση της αναδιάρθρωσης δεν προχωράει. Άρα μένει μόνο αυτή των χρεοκοπιών.
Η Ελλάδα δεν έχει ευχάριστες επιλογές, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι τύχες της αποφασίζονται από άλλους και όσο θα γινόμαστε λιγότερο πολύτιμοι για την άμυνα του συστήματος τόσο θα μας σπρώχνουν στην καταστροφή. Να φύγουμε από το ευρώ όπως θέλουν πολλοί; Οι διεθνείς αγορές θα κλείσουν τουλάχιστον για μια πενταετία και κανείς δε θα δανείζει την Ελλάδα. Οι τράπεζες θα καταστούν αφερέγγυες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία θα καταρρεύσουν. Η Ελλάδα θα έχει ελλείψεις (φάρμακα, καύσιμα) καθώς θα μπορεί να αγοράσει μόνο μέχρι τα έσοδα που έχει. Η επιστροφή στη δραχμή συνεπάγεται ‘πόνο’. Το θετικό θα είναι ότι θα μπορέσουμε να ξεπληρώσουμε σε δραχμές το χρέος που υπάγεται σε ελληνικό δίκαιο. Αν καταφέρουν οι διοικούντες και το κράτος να κατανοήσουν ότι υπάρχει ακόμα αυτή η δυνατότητα. Επίσης, σε απόλυτα μεγέθη και συγκριτικά με το ευρώ, το κόστος ζωής θα μειωθεί σημαντικά. Από την άλλη η παραμονή στο ευρώ απαιτεί και πάλι ‘πόνο’. Είπαμε, η Ελλάδα δεν έχει ευχάριστες επιλογές.
Και την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά οι Ευρωπαίοι ακόμα ψάχνουν για το που θα βρουν €1 τρισ. για να τα βάλουν στο EFSF. Μα και αύριο να τα βρουν δεν επαρκούν. Θυμίζω και πάλι ότι, την Ελλάδα θα ακολουθήσουν κι άλλες χώρες, η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη να σωθεί και το πρόβλημα του χρέους εκτιμάται στα €3 τρισ. τουλάχιστον.
Ας δούμε τι λύσεις υπάρχουν και ας κρίνει ο καθένας πόσες πιθανότητες έχει η κάθε μια για να εφαρμοστεί. Η πρώτη λύση είναι η Γερμανία και οι άλλες ισχυρές χώρες (Φινλανδία, Ολλανδία) να χρησιμοποιήσουν όλα τους τα χρήματα για να διασώσουν τον ευρωπαϊκό Νότο. Η δεύτερη λύση είναι οι προβληματικές χώρες να υπομείνουν σκληρά μέτρα και αρκετά χρόνια ύφεσης και ταλαιπωρίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται (κοινωνικές ταραχές). Η τρίτη λύση είναι κάποιες χώρες να φύγουν από την Ευρωζώνη. Αλλά να φύγουν ‘εθελοντικά’ για να μη προκαλέσουν χάος.
Όλα τα παραπάνω έχουν κοινό χαρακτηριστικό τη μακροχρόνια ύφεση και το χάος που προκαλούν. Η λύση που φαντάζει η πλέον αποτελεσματική, καθώς είναι και δοκιμασμένη στην Αμερική, είναι αυτή της δημιουργίας νέου χρήματος. Με απλά λόγια η ΕΚΤ αναγκάζεται να ξεκινήσει το ‘τύπωμα’ χρήματος προκειμένου να μαζέψει όλο το χρέος και να επιτρέψει στην Ευρωζώνη να ανακάμψει σε μερικούς μήνες αντί για μερικά χρόνια. Αυτό βέβαια θα σημάνει το τέλος του ευρώ ως νόμισμα αντάξιο του δολαρίου, αλλά τουλάχιστον θα του επιτρέψει να εξακολουθεί να υπάρχει.
*Ο κ. Χρήστος Αλωνιστιώτης είναι τεχνικός αναλυτής αγορών της DailyFX/FXCM
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου