Του Harold James
Από το: http://www.kerdos.gr/
Εδώ και μήνες μία φρενήρης, σταθερά κλιμακούμενη, και συχνά αποκαλυπτική διαμάχη για την τύχη του ευρώ, αποτελεί την κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας αστάθειας. Μπορεί το ευρωπαϊκό νόμισμα να επιβιώσει; Ακόμη και προσωπικότητες, όπως ο πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ κ. Αλαν Γκρίνσπαν, δηλώνουν ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει.Ομως, το ευρώ δείχνει εντυπωσιακά ανθεκτικό μπροστά στις δυσκολίες αυτές. Αντίθετα με τις αρχές του καλοκαιριού του 2010, είναι σχετικά σταθερό σε σχέση με το δολάριο στις αγορές συναλλάγματος. Αυτή του η σταθερότητα αποτελεί μυστήριο.
Οι σκεπτικιστές έχουν πολλά επιχειρήματα στη φαρέτρα τους κατά του ευρώ. Η υψηλή διπλωματία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σε συνθήκες κρίσης και οι νέοι και όλο πιο σύνθετοι μηχανισμοί που επιστρατεύουν, κατευνάζουν ορισμένες φορές τις αγορές για σύντομο χρονικό διάστημα, όμως το κύμα της αβεβαιότητας επανακάμπτει γρήγορα. Για μία ημέρα ή καμιά φορά για λίγες μόνο ώρες οι διαπραγματευτές στις αγορές υποκύπτουν σε μία ψευδαίσθηση σταθερότητας, που τροφοδοτεί ένα ευφορικό, αλλά εφήμερο ράλι στις αγορές. Στη συνέχεια όμως τους ξυπνά η πραγματικότητα ότι τίποτα δεν άλλαξε πραγματικά και ότι σε λίγες εβδομάδες ή μήνες τα προβλήματα θα κάνουν πάλι την εμφάνισή τους σε μία εμφανώς πιο δυσεπίλυτη μορφή.
Πάσης φύσεως νέες νομικές και συνταγματικές δυσκολίες κάνουν συνεχώς την εμφάνισή τους. Μήπως απαιτείται μία τροποποίηση στη συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Κάτι τέτοιο δεν είναι πολιτικά αδιανόητο; Οδηγείται κάποιος αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι η διακυβέρνηση της ευρωζώνης είναι εκ βάθρων εσφαλμένη.
Ομως, η επιμονή των δυσκολιών αυτών ρίχνει φως στο γιατί δημιουργήθηκε αρχικά η ευρωζώνη. Η αναταραχή στις αγορές καταγράφει την ανάγκη για κάποιο θεσμικό μηχανισμό που να μπορεί να διασφαλίζει μεγαλύτερη νομισματική σταθερότητα. Ενα διεθνές νόμισμα είναι η πιο προφανής απάντηση.
Το ευρώ έχει τις ρίζες του στις βλαβερές επιπτώσεις της παγκόσμιας νομισματικής αστάθειας μετά την κατάρρευση του καθεστώτος των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών στις αρχές της δεκαετίας του '70. Οποτε το δολάριο ήταν αδύναμο, τα κεφάλαια στρέφονταν μαζικά σε εναλλακτικά νομίσματα, κυρίως στο ιαπωνικό γεν και το γερμανικό μάρκο. Ομως, οι ανατιμήσεις των νομισμάτων προκάλεσαν μεγάλες εντάσεις στους εξαγωγικούς τομείς που κατείχαν κεντρική θέση στην οικονομική απόδοση των χωρών αυτών. Δεν είναι τυχαίο ότι και οι δύο αυτές χώρες προσπάθησαν αγωνιωδώς να αποφύγουν να γίνουν τα νομίσματά τους αποθεματικά.
Σήμερα οι μεγάλοι «ωφελημένοι» - στην πραγματικότητα τα θύματα - του κύματος αμφισβήτησης για το δολάριο, είναι οικονομίες πολύ μικρότερες από την Ιαπωνία ή τη Γερμανία. Στις ημέρες μας η ροή των κεφαλαίων εκτοξεύει στα ύψη το ελβετικό φράγκο, τη σουηδική και νορβηγική κορόνα και τα δολάρια Αυστραλίας και Καναδά, προκαλώντας σοβαρές αναταράξεις στις μικρές αυτές οικονομίες καθώς τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους γίνονται μη ανταγωνιστικά.
Αυτοί που διαχειρίζονται τα νομίσματα αυτά που θεωρούνται πλέον ασφαλή καταφύγια, αναζητούν απελπισμένα τουλάχιστον μία προσωρινή σύνδεση ή κάποιο σύστημα διακυμάνσεων σχετικό με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των μεγάλων γειτόνων τους. Μία τέτοια πολιτική όμως δεν εμπεριέχει μόνο πολλούς κινδύνους, αλλά είναι εγγενώς αυτοκαταστροφική, δεδομένου ότι η καθιέρωση μίας σύνδεσης ή μίας κλίμακας διακυμάνσεων προσφέρει έναν προφανή στόχο κατά του οποίου θα βάλλουν κερδοσκόποι.
Η σημερινή αναστάτωση θα οδηγήσει τελικά τις μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες να αναζητήσουν τρόπους που θα τις συνδέσουν ακόμη στενότερα με το ευρώ. Αυτό ακριβώς συνέβη στη δεκαετία του '70 κατά το πρώτο κύμα της νομισματικής θύελλας: Τότε οι Σκανδιναβοί και οι Ελβετοί διαπραγματεύθηκαν τη σύνδεσή τους με ένα ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα. Σήμερα η λογική αυτής της στρατηγικής έχει γίνει ακόμη πιο πειστική.
Τα οφέλη μίας ένταξης στη ζώνη του ευρώ είναι επίσης προφανή σε πολλές άλλες μικρές οικονομίες. Η Σλοβενία που εντάχθηκε στην ευρωζώνη το 2007 και η Σλοβακία που εισήλθε στις αρχές του 2009 - ακριβώς τη στιγμή που η κλιμακούμενη χρηματοοικονομική κρίση έκλεινε ερμητικά την πόρτα στην περαιτέρω διεύρυνση της ευρωζώνης - απολαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη χρηματοοικονομική σταθερότητα συγκριτικά με τους μη συνδεδεμένους γείτονές τους.
Μέρος του προβλήματος των γειτόνων αυτών ήταν ότι το κόστος του εγχώριου δανεισμού έδειχνε τόσο υψηλό που πολλοί μικροί δανειζόμενοι, ακόμη και πολλοί αγοραστές κατοικιών, στράφηκαν σε φθηνά δάνεια σε ελβετικά φράγκα για να πληγούν στη συνέχεια από τη θεαματική ανατίμηση του φράγκου. Η αναστάτωση αυτή επιβεβαίωσε το δίδαγμα - κεντρικής σημασίας στη δημιουργία του ευρώ - ότι ο μέσος πολίτης και οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να εκτίθενται στους κινδύνους των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Ακόμη και σε μεγαλύτερες χώρες, το κόστος και τα οφέλη από τη συμμετοχή σε μία νομισματική ένωση είναι υπό επανεξέταση. Στο πρώτο διάστημα μετά τη χρηματοοικονομική κρίση, ήταν ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι η νομισματική ευελιξία πρόσφερε στη Βρετανία πλεονέκτημα έναντι μελών της ευρωζώνης όπως η Ισπανία. Ομως, οι ισπανικές εξαγωγές ανέκαμψαν ταχύτερα από τις βρετανικές και οι πληθωριστικές πιέσεις μέσω της συναλλαγματικής ισοτιμίας αποτελούν σήμερα σοβαρό περιορισμό στη χάραξη της μελλοντικής βρετανικής πιστωτικής πολιτικής.
Αναμφίβολα υπάρχουν προφανή προβλήματα διακυβέρνησης στην ευρωζώνη. Πιο εμφανές το ερώτημα για το πώς να κατανεμηθεί το κόστος του μη βιώσιμου χρέους ορισμένων χωρών-μελών, ένα ερώτημα που δεν έχει επαρκώς απαντηθεί. Είναι εύκολο να συμπεράνει κάποιος ότι δεν υπάρχει ικανοποιητική ηγεσία: Ούτε οι εθνικές κυβερνήσεις και σίγουρα ούτε η αναποτελεσματική Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, με την οποία οι μεγάλες χώρες-μέλη δείχνουν να βρίσκονται σε πόλεμο.
Κι όμως κατά παράδοξο τρόπο, η απουσία ελέγχου είναι αυτό που καθιστά ελκυστικό το ευρώ. Αντίθετα με το δολάριο, δεν υπάρχει προφανής τρόπος να ασκηθούν πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να υποτιμήσει το νόμισμα, ώστε να εξασφαλίσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων οικονομιών. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν είναι σε θέση να δώσουν εντολή στην ΕΚΤ να αγοράσει κρατικά ομόλογα.
Οσο περισσότερο ασκείται κριτική στην αναποτελεσματική διακυβέρνηση της ευρωζώνης, τόσο περισσότερο αναδεικνύεται η σημασία του ευρώ ως ένα μη πολιτικό νόμισμα που αντιπροσωπεύει μία ασφαλή αξία. Σε έναν κόσμο σταθερότητας όπου οι αγορές διακατέχονται από κλίμα εμπιστοσύνης, οι μικρές χώρες έχουν την πολυτέλεια να είναι ήσυχες με τα δικά τους νομισματικά καθεστώτα. Σε έναν αβέβαιο κόσμο αστάθειας των αγορών, όμως, διατρέχουν τον κίνδυνο να καταποντιστούν.
Κατά συνέπεια μπορεί να πει κάποιος ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα παρουσιάζει μία εντυπωσιακή αντοχή. Ενα μάτσο από κορμούς δέντρων δεμένοι μαζί σε μία σχεδία - παρ' ότι στερείται πηδαλίου - έχει σαφές πλεονέκτημα συγκριτικά με έναν μόνο κορμό που τον έχει πάρει το κύμα. Οσο υψηλότερα σηκωθούν τα κύματα της αμφιβολίας και της αβεβαιότητας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για μία κοινή προσέγγιση.
Ο κ. Χάρολντ Τζέιμς είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Princeton, ενώ κατέχει την έδρα Marie Curie στην Ιστορία στο European University Institute στη Φλωρεντία. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι «Η δημιουργία και καταστροφή της αξίας: Ο κύκλος της παγκοσμιοποίησης»
Το άρθρο: εδώ ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου